ทอ. ปลดประจำการ L-39ZA/ART

กองทัพอากาศทำพิธีปลดประจำการเครื่องบินขับไล่และฝึกแบบที่ 1 (บ.ขฝ.1) หรือ L-39ZA/ART ฝูงสุดท้ายทั้งหมดแล้วในวันนี้ที่กองบิน 41 เชียงใหม่ ที่ตั้งของฝูงบิน 411 ซึ่งใช้งาน L-39ZA/ART โดยมีผู้บัญชาการทหารอากาศเข้าร่วมพิธี

L-39ZA/ART มีพื้นฐานมาจากเครื่องบินฝึกแบบ L-39 Albatros ซึ่งเป็นเครื่องบินฝึกที่ผลิตในสาธารณรัฐเช็คซึ่งมีจำนวนผลิตถึง 2,900 ลำ เป็นเครื่องบินฝึกแบบแรกที่ใช้เครื่องยนต์เทอร์โบแฟน และเป็นเครื่องบินฝึกที่ถูกผลิตใช้งานมากที่สุดในโลก โดยส่วนมากจะมีใช้งานในประเทศกลุ่มสหภาพโซเวียตหรือประเทศที่ใช้งานอาวุธโซเวียตและรัสเซียทั้งในเอเชีย แอฟริกา และยุโรปตะวันออก โดยในอาเซียนนั้นนอกจากไทยแล้ว ยังมีกัมพูชาและเวียดนามที่ใช้งาน L-39 อีกด้วย

สำหรับกองทัพอากาศไทยนั้น คณะรัฐมนตรีได้อนุมัติเมื่อวันที่ 17 ธันวาคม 2534 ให้กองทัพอากาศจัดหาเครื่องบินฝึกแบบ L-39ZA/ART ทดแทนเครื่องบินฝึกแบบ T-33A เริ่มเข้าประจำการในปี 2537 ในฝูงบิน 101 102 และ 401 ก่อนที่จะย้ายเครื่องจากฝูงบิน 101 และ 102 มาประจำการที่ฝูงบิน 411 จนถึงปัจจุบัน

สำหรับคำว่า ZA/ART นั้นเป็นรุ่นเฉพาะของกองทัพอากาศไทย โดย ZA เป็นรุ่นที่ได้รับการปรับปรุงให้มีขีดความสามารถทั้งในการฝึกและการใช้อาวุธทางอากาศ ติดตั้งกระเปาะปืนกลขนาด 23 มม. แบบ GSh-23L และมีตำบลติดอาวุธ 4 แห่งซึ่งสามารถติดตั้งระเบิดและจรวดต่าง ๆ ได้ โดยตัวอักษร ART ของกองทัพอากาศไทยนั้นเป็นรุ่นที่ติดตั้งระบบ Avionic ของ Elbit ประเทศอิสราเอลเพื่อให้ใช้งานร่วมกับระบบอาวุธ ระบบสื่อสาร และระบบการบินต่าง ๆ ตามมาตรฐาน NATO ได้

บทบาทของ L-39ZA/ART ในกองทัพอากาศไทยนั้นมีทั้งการฝึกนักบินก่อนที่จะไปทำการบินกับเครื่องบินขับไล่ในฝูง 401 และภารกิจโจมตีภาคพื้นดินในฝูง 411 โดยในปัจจุบัน L-39ZA/ART ของฝูง 401 นั้นได้ถูกทดแทนด้วยเครื่องบินฝึกแบบ T-50TH เป็นที่เรียบร้อยแล้ว สำหรับ L-39ZA/ART ในฝูง 411 ที่ปลดประจำการในวันนี้กำลังจะถูกทดแทนด้วยเครื่องบินโจมตีแบบ AT-6TH ของบริษัท Textron Aviation ซึ่งเป็นเครื่องบินรุ่นโจมตีที่มีพื้นฐานมาจากเครื่องบินฝึก T-6TH โดยกองทัพอากาศจะจัดหาเข้าประจำการจำนวน 12 ลำ จากสายการผลิตและประกอบขั้นสุดท้ายที่ดำเนินการในประเทศไทย โดยมีแผนจะลงนามสั่งซื้อในปี 2564 นี้จำนวน 8 ลำ และจะลงนามสั่งซื้ออีก 4 ลำต่อไป ซึ่งทำให้คาดว่าน่าจะใช้เวลาราว 2 – 3 ปีกว่าที่ฝูงบิน 411 จะกลับมามีเครื่องบินประจำการอีกครั้ง

ในพิธีปลดประจำการในวันนี้ L-39ZA/ART ได้ทำการบินผ่านบริเวณพิธีเป็นครั้งสุดท้าย และเคลื่อนตัวผ่านม่านน้ำของสนามบินที่ทำ Water Salute เพื่อเป็นเกียรติแก่เครื่องบินที่รับใช้ชาติมานาน โดยนักบินชุดสุดท้ายจำนวน 5 นายได้ทำการบินและร่วมพิธีปลดประจำการเครื่องบินในวันนี้

แม้ว่าประวัติศาสตร์ของ L-39ZA/ART อาจจะไม่สวยงามนัก เนื่องจากเครื่องประสบอุบัติเหตุตกหลายลำ แต่ก็ถือว่า 27 ปีที่ผ่านมา L-39ZA/ART ก็ได้มีบทบาททั้งในการผลิตนักบินของกองทัพอากาศ และการป้องกันประเทศในฐานะเครื่องบินโจมตี ซึ่งถือเป็นฉากสุดท้ายที่จะอยู่ในประวัติศาสตร์การบินของชาติ ก่อนที่เครื่องบินแบบใหม่จะเข้าประจำการในกองบิน 41 เชียงใหม่ต่อไปครับ